1ο One Health Summit: Από τη θεωρία στη δράση για ανθρώπους, ζώα και περιβάλλον

Η Ελλάδα κάνει βήμα προς ένα νέο μοντέλο συνεργασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της ζωικής ευζωίας.
Το 1ο One Health Summit ανέδειξε την ανάγκη ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου Ενιαίας Υγείας με διατομεακή συμμετοχή.

Η συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργών στο 1ο One Health Summit ανέδειξε τον στρατηγικό χαρακτήρα και τη σημασία της πρωτοβουλίας για την Ενιαία Υγεία στην Ελλάδα.

Εκπρόσωποι της κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της επιστημονικής, υγειονομικής και πανεπιστημιακής κοινότητας, δημόσιων οργανισμών υγείας και ελέγχου τροφίμων, των Περιφερειών της χώρας, καθώς και κοινωνικών φορέων, συμμετείχαν στη μεγάλη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε από τους Industry Disruptors – Game Changers (IDGC) στο Ωδείο Αθηνών.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, η επιστημονική ομάδα του One Health παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την Ενιαία Υγεία που έχει γίνει στην Ελλάδα, με υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας MSD, καταγράφοντας αποκαλυπτικά στοιχεία και παρουσιάζοντας δέσμη προτάσεων για τη χάραξη ενός Εθνικού Σχεδίου βασισμένου στη διατομεακή συνεργασία και την εκπαίδευση.

Στην επιστημονική ομάδα συμμετέχουν οι Γιάννης Τούντας – συντονιστής, ομότιμος καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Ιδρύματος Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), Μαρία Λινού, κτηνίατρος και πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), και Θωμάς Μπαρτζάνας, καθηγητής και αντιπρύτανης Έρευνας, Οικονομικών και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η επιστημονική ομάδα παρουσίασε τις δραματικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης, καθώς και ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων για την ενίσχυση της δημόσιας υγείας, την πρόληψη κρίσεων και την προστασία του περιβάλλοντος μέσω συνεργασίας όλων των συναφών τομέων.

Σύμφωνα με τη μελέτη:

• Το 70–90% του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.

• Το 75% των λοιμωδών νοσημάτων είναι ζωονόσοι, ενώ σχεδόν το 60% όλων των ανθρώπινων παθογόνων είναι ζωονόσοι. Αυτές οι ασθένειες προσβάλλουν πάνω από 1 δισ. ανθρώπους και ευθύνονται για πάνω από 2 εκατ. θανάτους ετησίως.

• Το 20% των καρκίνων εξαρτάται από τη διατροφή.

• Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε συρρίκνωση της παγκόσμιας οικονομίας κατά 4,3% το 2020.

• Η COVID-19 ήταν η τρίτη κύρια αιτία θανάτου στην ΕΕ το 2021 (περίπου 580.000 θάνατοι).

• Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 15% της θνησιμότητας στην Ευρώπη οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.

• Η κλιματική αλλαγή θα προκαλέσει 250.000 επιπλέον θανάτους ετησίως μεταξύ 2030 και 2050.

• Η μικροβιακή αντοχή χαρακτηρίζεται ως «σιωπηλή πανδημία».

• Περίπου 2,2 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από ζωοανθρωπονόσους.

• 1 εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση.

• Αναμένονται 55.000 θάνατοι από καύσωνα ετησίως μέχρι το 2100, με 13,5% αύξηση της θερμοκρασιακής θνησιμότητας.

• Πάνω από 70% των λοιμωδών νοσημάτων προέρχονται από την άγρια πανίδα.

• Το 13,1% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην ΕΕ των 27 οφείλεται στον κτηνοτροφικό τομέα, με άνω του 50% να προέρχεται από μεθάνιο.

Ο Γιάννης Τούντας παρουσίασε προτάσεις πρόληψης, ενίσχυσης των υποδομών υγείας και ενημέρωσης του πληθυσμού, δίνοντας έμφαση σε διατροφικές προσαρμογές, αντιμετώπιση μικροβιακής αντοχής, βελτίωση εμβολιαστικής κάλυψης ενηλίκων, ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ανάπτυξη ψηφιακής υγείας, εκπαίδευση πληθυσμού και διεπιστημονική συνεργασία.

Η Μαρία Λινού υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο της κτηνιατρικής στη δημόσια υγεία, προτείνοντας ενίσχυση της επιτήρησης στα ζώα, ορθολογική χρήση αντιβιοτικών μέσω εθνικής συνταγογράφησης, εκπαίδευση, διεπιστημονική συνεργασία, ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης και βιοασφάλειας, καθώς και χρήση νέων τεχνολογιών και έρευνας. Επίσης, πρότεινε τη δημιουργία κεντρικού συντονιστικού οργάνου, την ένταξη της Ενιαίας Υγείας στην πολιτική ατζέντα, την κατάρτιση Εθνικών Σχεδίων Δράσης και την επαρκή χρηματοδότηση.

Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης εστίασε στην πρόληψη και τον μετριασμό επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία, προτείνοντας δράσεις ετοιμότητας για καύσωνες, παρακολούθηση αέρα, ενημέρωση μέσω ειδοποιήσεων, αντιμετώπιση πυρκαγιών και πλημμυρών, καθώς και πρόληψη εξάπλωσης μεταδοτικών νοσημάτων. Επισήμανε τη σημασία του διατομεακού συντονισμού, της προστασίας ευάλωτων ομάδων και της ανθεκτικότητας των υποδομών.

Εθνική στρατηγική ενιαίας υγείας

Η συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργών επιβεβαίωσε τη στρατηγική σημασία της πρωτοβουλίας.

Ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης ανέφερε ότι η Ενιαία Υγεία αποτελεί μια προσέγγιση αλληλεξάρτησης ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος, υπογραμμίζοντας τον ρόλο του Υπουργείου Υγείας ως πρώτου πυλώνα της προσπάθειας.

Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη τόνισε πως «η δημόσια υγεία δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη», επισημαίνοντας τη σύνδεση περιβαλλοντικής ρύπανσης και καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές. Αναφέρθηκε στην κεντρική συμβολή του ΕΟΔΥ και στα ευρωπαϊκά προγράμματα EU4Health και ECDC, τα οποία προωθούν συγκρίσιμα δεδομένα και τεκμηριωμένες δράσεις. Υπογράμμισε ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα υλοποιεί πρόγραμμα Ενιαίας Υγείας με έγκριση του ECDC, σηματοδοτώντας αλλαγή πολιτικού παραδείγματος.

Αναφέρθηκε επίσης στα προγράμματα «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» και αντιμικροβιακής αντοχής, που ήδη παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα.

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον έγινε δεκτό το μήνυμα του Ευρωπαίου Επιτρόπου Υγείας και Ευζωίας των Ζώων, Olivér Várhelyi, ο οποίος τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενσωματώσει την αρχή της Ενιαίας Υγείας σε ευρύ φάσμα πολιτικών. Ανακοίνωσε ότι φέτος θα υιοθετηθεί το πρώτο σχέδιο πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης της ΕΕ, που θα ενισχύσει τον συντονισμό των εθνικών σχεδίων δράσης.

Ο João Breda, επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του ΠΟΥ στην Αθήνα, ανέδειξε τη σημασία της διακρατικής και θεσμικής συνεργασίας.

Η Agata Jakoncic, Managing Director της MSD για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, μίλησε για την ανάγκη διεπιστημονικής συνεργασίας και πρόληψης, ενώ ο Νίκος Λινάρδος, General Manager MSD Animal Health, υπογράμμισε ότι τα εμβόλια και φάρμακα που χορηγούνται προληπτικά μειώνουν την ανάγκη για αντιβιοτικά, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.